Paris İklim Antlaşması'nın 5. Yılında: Hangi 2050 Hedefleri

 

Paris İklim Antlaşması’nın imzalanmasının üzerinden tam olarak 5 yıl geçti. 8 Aralık 2015’te imzaya açılan antlaşma, büyük umutlar yaratmıştı. Nihai olarak küresel sıcaklık artışını 1,5 derecelik bir artışa sabitlemeyi hedefleyen antlaşma, kısa sürede ise umutları boşa çıkardı. İklim değişikliği konusunda çoğu devletin ve organizasyonun atıl kaldığı bir durum söz konusu. Ancak yine de Avrupa Birliği ve onun Yeşil Düzeni, ABD’nin seçilmiş-başkanı ve çevre konusunda bilindik senatörler, Kanadalı karar-vericiler, Okyanusyalı politikacılar ve daha birçoğu, yani iklim değişikliği konusunda toplumsal-siyasal bir baskıyla karşı karşıya kalan herkes “bilimi dinlemek” çağrısı yapıyor ve 2050 hedeflerini önüne koyuyor. Peki, hem bilimi dinleyip hem de 2050-net-sıfır-emisyon çağrısı yapmak ne kadar anlamlı?

Son iklim modeli tahminlerine göre sanayi döneminden başlamakla birlikte 1,5 derecelik sıcaklık artışına beş ila yedi yıl içerisinde ulaşılacağı söyleniyor. Zaten mevcut durumda dahi 1,2 derecelik bir artış şimdiden gerçekleşti. Haliyle iklim değişikliğiyle mücadelenin yıllardır “en önünde” bulunan IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) tahminleri (2030 için 1,5 derecelik artış) bile artık çok anlamlı değil. Yine de IPCC 2016 raporuna göre 1,5 derecelik bir ısınma bile dönülmez sorunlar ortaya çıkaracak. Hal vaziyet böyleyken karar vericiler 2050-net-sıfır-emisyon hedefleriyle bilimin sesini mi dinlemiş oluyorlar? Dolandırmadan cevap verelim, hayır.

İklim değişikliği, ne tek bir devletin sebep olduğu ne de birkaç devletin aldığı karar ile çözülebilecek bir olgu. Eğer bilimin sesini dinlemek gerekiyorsa bugün gezegen kitlesel bir yok oluş ile karşı karşıya olduğunu söyleyen bilime daha fazla kulak vermek gereği ortada. Pekala neden 2050? Belki de sebebi çok açık, nasılsa “uzun vadede hepimiz ölüyüz”.

Eldeki tek uluslararası belge olan Paris İklim Antlaşması bile yok oluşu önlemekten çok uzak. Devletlerin vermiş olduğu taahhütler sıcaklık artış hızını belki biraz yavaşlatmakta. Öyle ki birçok devlet buna dönük hiçbir adım da atmıyor. Brezilye geçtiğimiz gün 2060 hedeflerini açıkladı. Çin’in koronavirüs salgını karşısında aldığı kapanma ve üretimin belli ölçekte durdurulması tedbirleri emisyonlarının azalacağının düşünülmesini sağlasa da 2020 genelinde artacağını öngören raporlar yayınlanıyor. Bunu yanı sıra IPCC 2016 raporunun altını çizdiği kömür konusu da halen çözülebilmiş değil. Birçok ülke kömürü kullanmaya ve teşvik etmeye devam ediyor. Örneğin Türkiye’nin 2023 hedefleri arasında yerli ve milli kömür tüketiminin artırılması var. Bununla birlikte Türkiye, yerli kömür üretimine sadece bu yıl 100 milyon liralık destekte bulunmuş. Sadece Brezilya, Çin veya Türkiye de değil, emisyonların azaltılması konusuna dair hiçbir somut adım yok. Peki hangi 2050 hedeflerinden söz ediyoruz?

IPCC 2016 raporu, sıcaklığın 1,5 derece yerine 2 derece yükselmesi halinde milyonlarca insanın deniz seviyesinin yükselmesinden ve hava değişimlerinden etkileneceğini, milyarlarca insanın tarımdaki üretim verimliliğinin azalmasından etkileneceğini ve hava olaylarındaki aşırılıkların zirveye ulaşacağını söylüyordu. Devletler şimdi 2 derece demeyi daha da artırdılar. İklim aktivistleri ise 1,5 derecenin pazarlık edilemez derece kritik olduğundan bahsediyor. Ayrıca IPCC raporunun üzerinden daha dört yıl geçmesine rağmen, bugün bile 2030-2050 hedeflerinin gerçekleşemeyeceğini söylemek bu kadar mümkünken gerçekten de hangi 2050 hedefleri?

Durum oldukça kritik. 5. yıldönümü olan Paris İklim Antlaşması mevcut durumda oldukça yetersiz. IPCC raporunun sunduğu 2030’a kadar aşamalı azaltım ve 2050’de net sıfır emisyon önerisi artık gerçekliğini yitirmiştir. Küresel sıcaklık artışı her yıl daha da şiddetlenmektedir. Birçok ayın en yüksek sıcaklık dereceleri 2020 yılında kaydedildi. 2021’e girerken ciddi adımlar atmak elzemdir. 2050 yılı için öngörülen net-sıfır-emisyon stratejisinin anlamlı olmadığı tüm sağduyulu iklim bilimciler tarafından ortaya koyuluyor. Paris’in beşinci yılında, ilk günkü umut ve özveriyle yeniden düşünmek ve hakkaniyetli, planlı ve bilimi esas alan bir patikaya ivedilikle girmek zorunludur.

 

-Mertcan Keleş